حریق چیست؟ ( بررسی انواع حریق + راه های پیشگیری از آنها )

از دیرباز انسان هوشمند نیازی انکار نشدنی به حریق در زندگی خود داشته است و به جرئت می‌توان گفت تمامی پیشرفت‌های بشر در طول هزاران سال مدیون کشف این نعمت گرم و سرخ بوده است هرچند که مانند هر پدیده دیگری حریق نیز جنبه‌های خطرناک و منفی خود را دارد. طی سالیان و قرون گذشته آتش جان بسیاری را گرفته و خسارت های جانی و مالی فراوانی را برای نسل بشر به بار آورده است.

برای انسان قرن 21 واجب است تا با ماهیت آتش وحریق آشنا باشد تا بتواند در مواقع بروز احتمالی حریق گرفتگی خسارت ها را به حداقل ممکن برساند. ما در این مقاله از سری مقالات آموزشی وبسایت نانو آکسون سعی داریم تا شما را با ماهیت این نعمت الهی آشنا کنیم و عوامل شروع حریق را برای شما شرح دهیم و با انواع منشا حریق آشنا شویم پس با ما در ادامه همراه باشید.

منظور از حریق و احتراق چیست؟

احتمالا با اصطلاح ” مثلث آتش ” آشنا هستید. این مثلث به سه عامل برای شروع یک حریق اشاره دارد که این سه عامل عبارتند از : 1-اکسیژن 2-عامل احتراق (مانند بنزین) 3-حرارت و گرما

در صورت وجود این سه عامل به طور همزمان به احتمال زیاد با یک جرقه احتراق رخ می‌دهد و برای خاموش شدن حریق لازم است تا حداقل یکی از این سه ضلع را از جریان حذف کنید.
بعنوان مثال در زمان آتش سوزی اگر بتوانید با انداختن پتو روی حریق و جلوگیری از رسیدن اکسیژن به آن جلوگیری کنید آن را مهار خواهید کرد.

مراحل احتراق کدامند؟

مرحله اول: آغاز احتراق

احتراق با تماس مواد قابل اشتعال با شعله یا جرقه آغاز می‌شود. این فرایند نیازمند سه عنصر اصلی سوخت، اکسیژن، و گرمای کافی است. بدون هر یک از این عناصر، واکنش احتراق شروع نمی‌شود.

مرحله دوم: گسترش شعله

پس از آغاز احتراق، شعله گسترش می‌یابد. در این مرحله، دما به سرعت افزایش می‌یابد و آتش به سرعت به سمت مواد قابل اشتعال دیگر گسترش می‌یابد. کنترل این مرحله برای جلوگیری از گسترده‌تر شدن آتش‌سوزی حیاتی است.

مرحله سوم: تثبیت و حفظ شعله

در این مرحله، شعله به طور پایدار ادامه می‌یابد. این پایداری به عواملی مانند دسترسی مداوم به اکسیژن و سوخت بستگی دارد. هرگونه تغییر در این عوامل می‌تواند به خاموشی یا گسترش بیشتر آتش منجر شود.

مرحله چهارم: خاموش شدن آتش

حریق زمانی خاموش می‌شود که سوخت تمام شود یا دسترسی به اکسیژن قطع گردد. روش‌های مختلفی برای خاموش کردن حریق وجود دارد که شامل استفاده از آب، کف، و مواد خفه‌کننده می‌شود.

انواع احتراق و چگونگی مقابله با آنها

درک انواع مختلف حریق اهمیت زیادی در ایمنی و مدیریت آتش‌سوزی دارد. حریق‌ها بر اساس نوع سوخت و ویژگی‌هایی که دارند، دسته‌بندی می‌شوند. این تقسیم‌بندی به ما کمک می‌کند تا روش‌های موثر برای مقابله و خاموش کردن آتش‌سوزی‌ها را شناسایی کنیم البته بسیاری از اقدامات مانند داشتن انواع سیستم اعلام حریق که بتوانند وجود آتش را به سرعت گزارش کنند همچنین مجهز کردن ساختمان به انواع پوشش های ضد حریق برای انواع ساختمان ها اعم از مسکونی، تجاری و صنعتی ضروری است و می‌تواند ایمنی لازم را در مقابل انواع حریق به وجود آورد.

انواع حریق

حریق نوع A : مواد جامد

 حریق‌هایی که در آنها مواد جامد قابل اشتعال مانند چوب، کاغذ، پارچه، و برخی پلاستیک‌ها دخیل هستند. یکی از اقدامات ضروری برای پیش گیری از این نوع حریق مجهز ساختن ساختمان به آتش بند یا فایر استاپ است. آتش‌بندها دیوارهایی هستند که از مواد ضد حریق ساخته شده‌اند و به منظور جلوگیری از گسترش آتش در ساختمان طراحی می‌شوند. این دیوارها می‌توانند زمان بیشتری برای خروج ایمن از ساختمان فراهم کنند.

روش خاموش کردن : استفاده از آب یا مواد خنک‌کننده دیگر برای خنک کردن مواد و رساندن دمای آنها تا زیر نقطه اشتعال.

حریق نوع B: مایعات قابل اشتعال

 شامل حریق‌هایی است که با مایعات قابل اشتعال مانند بنزین، روغن، رنگ، و الکل رخ می‌دهد. یکی از راه‌های پیشگیری از آنها اجرای وال مش است. روش اجرای وال مش برای تقویت دیوار را در مقالات دیگر بخوانید.

روش خاموش کردن : استفاده از کف‌های مخصوص یا مواد خفه‌کننده برای از بین بردن ارتباط اکسیژن و مایع، درنتیجه خاموش شدن آتش.

حریق نوع C: تجهیزات برقی

حریق‌هایی که در آنها تجهیزات برقی دخیل هستند و خطر برق‌گرفتگی وجود دارد.

روش خاموش کردن: استفاده از مواد خشک یا گازهای غیر رسانا مانند CO2 برای جلوگیری از انتقال برق.

حریق نوع D: فلزات قابل اشتعال

 شامل حریق‌هایی است که با فلزات قابل اشتعال مانند منیزیم، تیتانیوم، و آلومینیوم رخ می‌دهد. به همین علت نصب دتکتورهای دود و حرارت که در صورت وقوع حریق به سرعت هشدار می‌دهند یک اقدام ضروری در کارگاه‌ها و کاخانجات صنعتی است.

روش خاموش کردن: استفاده از مواد خاص مانند پودرهای خشک برای خاموش کردن فلزات داغ و واکنش‌پذیر.

حریق نوع K: چربی‌ها و روغن‌های آشپزخانه

حریق‌هایی که در آشپزخانه‌های تجاری با چربی‌ها و روغن‌های داغ رخ می‌دهد.

روش خاموش کردن: استفاده از مواد خاموش‌کننده خاص مانند مواد کف‌زا و مواد شیمیایی مرطوب برای خنک کردن و جلوگیری از شعله‌ور شدن دوباره.

راه های پیشگیری از حریق چیست؟

پیشگیری از حریق و اتخاذ اقدامات ایمنی موثر مانند سیستم اطفا حریق مناسب و کارآمد، نقش حیاتی در حفظ جان و مال افراد دارد. درک اصول اساسی پیشگیری از حریق و راه‌های مقابله با آتش‌سوزی در شرایط اضطراری می‌تواند خطرات ناشی از آتش‌سوزی را به شدت کاهش دهد.

اصول پیشگیری از حریق

– مواد قابل اشتعال باید در مکان‌های ایمن و دور از منابع حرارتی نگهداری شوند.

– اطمینان از سلامت و ایمنی تجهیزات برقی و جلوگیری از استفاده از وسایل فرسوده یا آسیب‌دیده.

– هنگام استفاده از بخاری‌ها و دیگر وسایل گرمایشی، رعایت فاصله ایمن از مواد قابل اشتعال ضروری است.

اقدامات ایمنی

– نصب و بررسی منظم دتکتورهای دود و آتش می‌تواند به اطلاع‌رسانی سریع در صورت بروز حریق کمک کند در مقاله ” دتکتور چیست ” بیشتر در این مورد این دستگاه توضیح داده‌ایم.

– استفاده از مواد و پوشش‌های خاص بر روی سازه‌ها و تجهیزات به منظور کاهش سرعت شعله‌ور شدن و گسترش آتش. این مواد می‌توانند در برابر حرارت مقاومت کنند و زمان بیشتری برای مقابله با آتش فراهم کنند.

– سیستم‌های اطفاء خودکار نظیر اسپرینکلرها که در صورت تشخیص حریق، به طور خودکار فعال می‌شوند و به خاموش کردن یا کنترل آتش کمک می‌کنند.

– تجهیز مکان‌های کاری و منازل به کپسول‌های آتش‌نشانی و اطمینان از دسترسی آسان به آنها.

– داشتن یک برنامه خروج اضطراری و آموزش اعضای خانواده یا همکاران در مورد نحوه خروج ایمن از محیط در صورت بروز آتش‌سوزی.

آموزش و آگاهی

– برگزاری دوره‌های آموزشی برای افراد خانواده یا کارکنان در مورد نحوه استفاده از کپسول‌های آتش‌نشانی و اقدامات اولیه در برابر آتش‌سوزی.
– آموزش اصول ایمنی و رفتار صحیح در شرایط اضطراری به کودکان.