پوشش ضد حریق چیست و انواع آن کدام است؟

موضوع خسارات جانی و مالی ناشی از حوادث آتش‌سوزی، از دیرباز برای مردم نگران‌کننده بوده است. در حال حاضر انواع پوشش های ضد حریق، فایر پروف یا «Fire Proof» وجود دارد که هریک بر روی سطح خاصی اجرا شده و از آن سطوح در برابر حریق محافظت می‌کنند. چگونگی عملکرد این عایق‌ها، شیوه کاربری و انواع آن‌ها را در ادامه به شما معرفی خواهیم کرد. اگر شما در آستانه‌ی ساخت یک ساختمان جدید هستید یا به هر صورتی کارتان با ساختمان سازی ارتباط دارد، آگاهی از ساختار و شیوه اجرای انواع پوشش های‌ ضد حریق برای شما مفید خواهد بود.

پوشش ضد حریق چیست؟

چیستی پوشش ضد حریق را می‌توان با یک مثال بیان کرد: تصور کنید که یک ساختمان در اثر یک حادثه غیرمترقبه دچار حریق شده و افراد زیادی در آن حبس شد‌ه‌اند. آتش‌نشان‌ها در راه هستند، اما آتش هر لحظه بیشتر زبانه می‌کشد و ممکن است قبل از رسیدن آتش‌نشان‌ها، همه چیز را بسوزاند و از بین ببرد. مردم در پایین ساختمان جمع شده‌اند و هیچ راهی برای مهار آتش‌سوزی در ارتفاع بالای آن ساختمان بزرگ ندارند. مردم بیشتر نگران فرو ریختن اسکلت ساختمان هستند، چراکه با آن حجم از آتش‌سوزی، حتماً اسکلت فلزی آن ذوب خواهد شد.

پس از چند دقیقه آتش‌نشان‌ها می‌رسند و اقدامات لازم برای مهار آتش را انجام می‌دهند. خوشبختانه تلفات جانی به بار نمی‌آید و تمام افرادی که در ساختمان حبس شده بودند نجات پیدا می‌کنند؛ تنها برخی از آنان دچار جراحات سطحی شده‌اند که به راحتی درمان می‌شود. مردم از این رویداد متعجب هستند و برایشان عجیب است که حجم بزرگ حریق نتوانسته خسارات جدی به بار بیاورد. آنها موضوع را از آتش‌نشان‌ها جویا می‌شوند و آتش‌نشان‌ها در پاسخ می‌گویند:

“بر روی تمام سطوح داخلی و خارجی این ساختمان از پوشش ضد حریق استفاده شده. این  پوشش ها از رسیدن حرارات به اسکلت سازه جلوگیری کرده‌اند. اگر این پوشش ها وجود نداشتند، پیش از رسیدن ما، کل ساختمان به کلی دچار ریزش می‌شد و همه افراد داخل ساختمان در زیر آوار جان می‌سپردند.”

اهمیت استفاده از پوشش ضد حریق

در مثال فوق متوجه شدیم که وجود عایق‌های ضد حریق توانست تا رسیدن آتش‌نشان‌ها، تخریب سازه را به تأخیر بیندازد. ممکن است این تأخیر تنها چند دقیقه باشد، اما همین دقایق کوتاه می‌تواند باعث نجات جان انسان‌های زیادی شود.

با توجه به اینکه بیشتر فعالیت‌های انسان در زمینه ساختمان‌سازی به سمت ایمنی هرچه بیشتر این ساختمان‌ها پیش می‌رود، وجود این عایق‌ها یکی از اولین اقداماتی است که می‌تواند در راستای این ایمن‌سازی انجام شود. مسئولیت انسانی هر فردی که در زمینه ساختمان‌سازی فعالیت می‌کند، اهمیت به وجه ایمنی سازه‌هایش خواهد بود. بنابراین اجرای چنین پوشش‌هایی، یک امر انسانی و ضروری است.

انواع پوشش های ضد حریق پس از بروز حریق، و از نفوذ حرارت به اسکلت‌ ساختمان جلوگیری می‌کنند. این مقاومت می‌تواند از چند دقیقه تا چند ساعت دوام داشته باشد (بسته به نوع پوشش). پس اگر به هر دلیلی در یک ساختمان آتش‌سوزی اتفاق بیفتد، وجود پوششهای ضدحریق می‌تواند نقطه اتکایی برای اهالی گرفتار در آن باشد.

از پوشش ضد حریق در چه مواردی استفاده می‌شود؟

تا به اینجا به صورت کلی با پوشش‌های ضد حریق آشنا شدیم، اما لازم است به این نکته توجه داشته باشیم که اجرای پوشش ضد حریق در ساختمان‌های مسکونی کوچک (یک و  دو  طبقه)ضرورتی ندارد، مگر اینکه ساختمان مسکونی در یک زیربنای بسیار وسیع و با تعداد طبقات زیادی بنا شود. به طور کلی بیشترین استفاده از پوشش ضد حریق در موارد زیر خواهد بود:

• ساختمان‌های تجاری و پاساژ‌ها
• ساختمان‌های مسکونی با تعداد واحدهای قابل توجه
• سازه‌های دریایی مانند سکوهای نفتی و کشتی‌ها
• پالایشگاه‌ها و پتروشیمی ها
• سقف و دیوار تونل‌ها
• معادن زیرزمینی
• واحدهای تولیدی و کارخانجات
• انبارهای بزرگ نگهداری اجناس
• سوله‌های صنعتی
• و…

امکان بروز حریق در مکان‌های نام برده بیشتر از هر مکان دیگری است. به همین خاطر وجود پوشش های ضدحریق در این موارد ضروری است. اگرچه در نمونه‌های کوچک‌تر هم می‌توان چنین پوشش‌هایی را اجرا کرد، اما مکان‌هایی که امکان بروز حریق در آن‌ها محتمل تر است، اولویت بیشتری برای اجرای پوششهای ضد حریق دارند. بنابراین اگر هر سازه دیگری را می‌شناسید که در محیط آن فعالیت‌های انجام شده می‌تواند منجر به ایجاد آتش شود، اجرای پوشش ضد حریق در آن را جدی بگیرید.

مزایای اصلی پوشش‌های ضد حریق

قطعاً پوشش های ضدحریق مزایای  فراوانی برای ساختمان‌ها دارند. در واقع همین که باعث نجات جان افراد و منابع از آتش می‌شوند، بزرگ‌ترین مزیت آن‌ها به شمار می‌آید. اما اگر بخواهیم سایر مزایای این پوشش‌ها را نام ببریم، موارد زیر را باید در نظر داشته باشیم:

• افزایش مقاومت سازه‌ها
• عدم ایجاد گازهای سمی و خطرناک در برابر آتش
• عدم از بین بردن زیبایی ظاهری سازه‌ها
• ترمیم آسان در صورت آسیب دیدن
• قدرت چسبندگی بالا
• قابل اجرا بر روی سازه‌های جدید و قدیمی
• قابلیت اجرای آسان با سرعت بالا

چند نوع پوشش ضد حریق وجود دارد؟

پوشش‌های ضدحریق در انواع مختلفی تولید می‌شوند که هریک برای اجرا در سطوح مختلف ساختمان‌ها کاربرد دارند. در واقع نمی‌توان از پوشش ضد حریقی که در سازه‌های نفتی و پالایشگاهی استفاده می‌شود برای ساختمان‌های مسکونی هم بهره گرفت. معمولاً هر سطح به پوشش عایق مختص به خود نیاز دارد. اما اگر بخواهیم رایج‌ترین و پرکاربردترین پوششهای ضدحریق موجود را بررسی کنیم، گزینه‌های زیر را در دسترس خواهیم داشت:

پوشش ضد حریق پایه سیمانی

شاید از روی نام این نوع پوشش تصور کنید که شبیه به سیمان است، اما هم رنگ و هم شیوه‌ی اجرای آن با سیمان‌هایی که ما می‌شناسیم، تفاوت دارند. این نوع از پوشش‌ها بر روی سطوح مختلف پاشش می‌شوند و پس از اجرا به رنگ سفید یا خاکستری کم‌رنگ درمی‌آیند. پوشش‌های سیمانی معمولاً در سازه‌های بتنی و فلزی مورد استفاده قرار می‌گیرند و از این سازه‌ها در برابر حرارت بالاتر از ۴۵۰ درجه‌ای محافظت می‌کنند. این پوشش‌ها معمولاً به صورت لایه‌های چند سانتیمتری بر روی سطوح قرار می‌گیرند.

پوشش ضد حریق پایه گچی

پوشش‌های ضد حریق پایه گچی نیز شبیه به پوشش‌های پایه سیمانی هستند که با تفاوت‌های جزئی عرضه می‌شوند و برای اجرای آن‌ها نیز از اندودهای پاششی استفاده می‌شود. البته لازم به ذکر است که پاشش این نوع از پوششها به تخصص نیاز دارد و هرکسی نمی‌تواند آن را بر روی سطح پاشش کند.

رنگ‌های ضدحریق

رنگ‌های ضدحریق لایه نازک‌تری را بر روی سطح به جای می‌گذارند (در حد میکرون) و وقتی در معرض حرارت شدید قرار بگیرند، کمی متورم شده و ساختاری زغالی پیدا می‌کنند. همین ساختار زغالی از انتقال حرارت به لایه‌های زیرین خودداری می‌کند. رنگ‌های مقاوم در برابر حریق قیمت بالاتری نسبت به پوشش های پایه گچی و سیمانی دارند.

صفحات ضدحریق

صفحات ضدحریق ساختاری شبیه به داکت‌های کابل برق دارند و گرانترین نوع ضدحریق به حساب می‌آیند. این صفحات در ضخامتهای ۱۰ الی ۲۵ میلیمتری بر روی سطوح نصب می‌شوند. می‌توان صفحات ضدحریق را آسانترین و سریع‌ترین عایق قابل اجرا بر روی سطوح نام برد.

معمولاً در ساختمان‌ها از ترکیبی از پوششهای ضد‌حریق‌ پایه معدنی و رنگ‌های ضدحریق استفاده می‌شود.

پوشش‌های ضد حریق را چطور می‌توانیم سفارش دهیم؟

شرکت تولید کننده انواع پوشش های  ضد حریق «نانو عایق آکسون» با سابقه‌ای درخشان و تیمی متخصص، آماده‌ی ارائه انواع پوشش های ضدحریق پایه معدنی، رنگ ضدحریق و دیگر انواع پوششهای تخصصی است. شما می‌توانید قبل از سفارش خود، از مشاوران شرکت آکسون، مشاوره دریافت کنید تا بهترین و عالی‌ترین نوع پوشش ضدحریق را برای سازه خود در نظر بگیرید.

در واقع قبل از انتخاب هر پوشش ضد حریق، باید مشخصات سازه خود را در اختیار شرکت آکسون قرار دهید تا با توجه به کاربری ساختمان شما، متراژ و دیگر اطلاعات لازم، مناسب‌ترین نوع پوشش ضدحریق بر روی سطوح مختلف آن اجرا شود. اجرای نامناسب و اشتباه این عایق‌ها می‌تواند کارایی آن‌ها را کاهش دهد. پس تنها با مشورت گرفتن از مهندسین شرکت آکسون می‌توانید از این موضوع به خوبی آگاه شده و بهترین انتخاب ممکن را انجام دهید.

پوشش های ضدحریق به حفظ جان و مال افراد کمک می کند.

انجمن بین المللی آتش نشانی و خدمات نجات (CTIF) در سال ۲۰۱۶ یک گزارش منتشر کرد که در آن کشور های مختلف در دنیا در ۵ گروه بر اساس میزان آتش سوزی هایی که رخ داده بود معرفی شده اند. جالب اینکه در این گزارش ایران در گروه سوم قرار دارد، یعنی در بازه سال ۲۰۱۰ تا سال ۲۰۱۴ هر سال حدود ۲۰ هزار تا ۱۰۰ هزار آتش سوزی در ایران رسما ثبت شده که این آمار قابل توجهی است.

در سال ۹۷ طبق گزارش سازمان پزشکی قانونی عنوان شد که صرفا ۱۵۸۰ نفر بر اثر آتش سوزی جانشان را از دست داده اند. این آمار نشان می دهد که حادثه آتش سوزی آنقدر ها هم که تصور می کنیم دور از انتظار نیست. امیدواریم برای هیچ کس این حادثه رخ ندهد چراکه خسارات وارد شده بر اثر آتش سوزی گاهی اوقات جبران ناپذیر است.

در سال 99 معاون وزیر کشور و رئیس سازمان مدیریت بحران کشور با اشاره به حجم زیاد آتش سوزی در کشور اعلام کرد: سالانه ۱۷۰ هزار آتش سوزی در کشور داریم. به گفته وی، به عنوان مثال ساختمان پلاسکو ۵۱ سال با ۶۷۰ بهره‌بردار اداره می‌شد که اگر تنها نیم درصد درآمد این ساختمان صرف ایمن سازی این ساختمان می‌شد این حادثه محلی به حادثه بین‌المللی تبدیل نمی‌شد و همچنین ۱۶ آتش‌نشان فداکار در این حادثه کشته نمی‌شدند.۴۰۰ ساختمان که شباهت زیادی با ساختمان پلاسکو است در کلانشهر تهران وجود دارد به همین منظور موضوع ایمنی و آتش نشانی در این شهر و سایر کلانشهرهای کشور بسیار مهم و ضروری است. این ارقام فقط مربوط به شهر تهران می باشد در حالیکه شهرهای دیگر نیز از این امر جدا نیستند.

ایجاد یک مانع بین زیرزمین و طبقات فوقانی با پوشش ضد حریق می تواند تمام این آمارها را به شدت کاهش دهد. ما با یک مسئول ساختمان و تولید کنندگان پوشش های ضد حریق صحبت کردیم تا بفهمیم چگونه، چرا و چه زمانی باید از پوشش های ضد حریق استفاده کنید.

چه زمانی و کجا باید از پوشش های تاخیر انداز آتش استفاده شود؟

مقاوم سازي سازه ها به عنوان یکی از ارکان ایمنی ساختمانها در برابر آتش از چند منظر قابل بررسی است، به عبارتی در صورت وقوع آتش سوزي در یک ساختمان، امکان خروج ساکنین در درجه اول حائز اهمیت است و پس از آن میبایستی امکان امدادرسانی توسط نیروهاي آتش نشانی و اکیپ هاي امداد و نجات فراهم شود و در نهایت، پایداري ساختمان به عنوان سرمایه ملی میبایستی حفظ شود. مقاوم سازي سازه ها در برابر آتش یکی از مقوله هاي مهم در صنعت ساختمان میباشد. این امر در کنار تأمین سیستم هاي اعلام و اطفاء حریق می تواند تضمین کننده ایمنی ساختمان باشد. در صورتیکه به هر دلیل سیستم اطفاء توانایی خود را در خاموش نمودن آتش از دست داده باشد، سازه مقاوم سازي شده پایداري خود را براي تأمین زمان امدادرسانی حفظ خواهد نمود، بدین صورت که نیروهاي امدادرسانی زمان کافی براي خروج افرادي که در محاصره آتش قرار دارند را فراهم سازند تا پیش از فروریزي ساختمان، امکان خاموش نمودن آتش فراهم گردد. اهمیت این مسئله در ساختمانهاي مرتفع که عملا امکانات آتش نشانی به صورت مستقیم نمیتواند عمل نماید، نمود بیشتري پیدا میکند.

مبحث 3 مقررات ملی ایران (ویرایش سال 1395 ) و همچنین استانداردهاي روز دنیا، مقاوم سازي سازه ها را امري الزامی دانسته و بر اساس آن کلیه المان هاي سازه اي شامل ستون ها، تیرهاي اصلی، تیرهاي فرعی، دیوارها و … درتمامی ساختمانها میبایستی به نحو مناسبی در مقابل آتش، مقاوم ساخته شوند. به این جهت بعنوان اولین قدم، مهندسین طراح پروژه میبایستی بر اساس نحوه کاربري، تعداد و مساحت طبقات، سیستم سازه اي را انتخاب نمایند که تأمین کننده نیازهاي آئیننامه ای باشد.

پوشش های ضد حریق چه زمانی باید اعمال شوند؟

بهترین زمان برای اعمال پوشش ضد حریق درست پس از اتمام قاب بندی و قبل از نصب مکانیکی خواهد بود. این بازه زمانی امکان دسترسی آسان به تمام مناطقی که نیاز به پوشش دارند را می دهد.

سخن نهایی

پوشش ضد حریق می‌تواند از هر سازه‌ی بزرگ با کاربری مسکونی، صنعتی و تولیدی در برابر انواع آتش‌سوزی‌های سلولزی و هیدروکربنی محافظت کند. تنها باید نوع مناسبی از انواع پوشش ضد حریق را برای سازه خود انتخاب کرده و با روش مناسبی آن را اجرا کنید. معمولاً از اسپری و دستگاه‌های پاشش برای اجرای این پوشش‌ها بهره می‌گیرند، اما رنگ‌های ضد حریق با قلمو هم می‌توانند بر روی اسکلت ساختمان‌ها به کار بروند..

این پوشش ها همچنین می‌توانند از ساختمان‌ها و نماهای چوبی نیز محافظت کنند (در موارد خاص). بنابراین شناخت آن‌ها و همچنین تهیه آن‌ها از مراکز معتبر و دارای مجوز از اهمیت بسزایی برخوردار است. پس حتماً قبل از خرید، بررسی‌های لازم را انجام داده و پس از گرفتن مشاوره ، مصالح موردنیاز خود را تهیه نمایید.